ხშირად სვამენ კითხვას: სტრატეგიული აზროვნება თანდაყოლილი ნიჭია თუ შეძენილი უნარი? პასუხი არ არის ცალსახა. როგორც ნებისმიერი ღირებული ადამიანური თვისება, სტრატეგიული აზროვნებაც ნაზავია — ბუნებრივი მონაცემების, აღზრდისა და გამოცდილების ნაზავი.

წარმოიდგინეთ ოლიმპიური მარათონელი. ჩემპიონი რომ გახდეს, შესაბამისი ფიზიოლოგიური მონაცემები სჭირდება — განვითარებული კუნთოვანი სისტემა და ძლიერი ფილტვები, თუმცა, თუ ამ ბუნებით მომადლებულ თვისებებს თავდაუზოგავი შრომაც არ დაუმატა, წარმატებას ვერ მიაღწევს. სტრატეგიული აზროვნებაც ასეთი მარათონია. ცხადია, არსებობს გარკვეული თანდაყოლილი ნიჭი — ზოგიერთ ადამიანს სხვებზე უკეთ ეხერხება სტრატეგობა; მაგრამ გადამწყვეტი ფაქტორი საჭირო უნარების ყოველდღიური დახვეწა და განვითარებაა. ასე ბევრად უფრო შორს წახვალთ.

ამ სტატიაში მოკლედ შევაჯამებთ IMD-ის ბიზნეს სკოლის პროფესორის, მაიკლ უოტკინსის წიგნს — „სტრატეგიული აზროვნების ექვსი დისციპლინა“ (The Six Disciplines of Strategic Thinking: Leading Your Organization Into the Future). ეს წიგნი პრაქტიკული გზამკვლევია, რომელიც ლიდერებს ეხმარება: გამოწვევების ამოცნობაში, პრიორიტეტების განსაზღვრასა და გუნდის მობილიზებაში.

აი, ის 6 მენტალური დისციპლინა, რომელთა დაუფლებაც სტრატეგიული აზროვნების აუცილებელი პირობაა:

1. კანონზომიერების ამოცნობა

კანონზომიერების ამოცნობა სტრატეგიული აზროვნების საფუძველია — უნარი, იპოვოთ „სიგნალი“ ინფორმაციულ „ხმაურში“. მხოლოდ მოვლენებისთვის თვალისდევნება საკმარისი არ არის — მთავარია დაინახოთ ის უხილავი ძაფები, რომლებიც მოვლენებს ერთმანეთთან აკავშირებს და მათ რეალურ მიზეზებს ხსნის.

ჭადრაკის დიდოსტატები ავიღოთ: როდესაც გამოცდილი მოჭადრაკე დაფას უყურებს, ხედავს არა მხოლოდ ფიგურებს, არამედ მათ ურთიერთკავშირს. ის ამჩნევს შესაძლებლობებს, თეთრებისა და შავების სუსტ და ძლიერ მხარეებს, რაც მას საშუალებას აძლევს, წინასწარ განჭვრიტოს თამაშის განვითარება.

2. სისტემური ანალიზი

ლიდერის მთავარი იარაღი სისტემური ანალიზია. თუმცა, სამყარო იმდენად რთული და მრავლისმომცველია, თავის მოტყუება იქნება იმაზე ფიქრი, რომ ვინმე (ადამიანი ან თუნდაც სუპერკომპიუტერი) შექმნის მოდელს, რომელიც რეალობის ყველა ცვლადს უზადოდ გაზომავს.

კარგი მაგალითია მეტეოროლოგია. კლიმატის მოდელი არ ითვალისწინებს ნიავის თითოეულ წამოქროლებას; ის ამარტივებს დეტალებს, მაგრამ ზუსტად იჭერს დიდ სურათს და მთავარ ტენდენციებს. სტრატეგიული მოაზროვნეც ასე უნდა მოქმედებდეს: ნუ ეცდებით ერთდროულად ყველაფერზე იფიქროთ; ფოკუსირდით სისტემის არსებით ნაწილებზე, რომლებიც რეალურ ცვლილებებს იწვევს.

3. მენტალური სისხარტე

მენტალური სისხარტის არსი „დონეებს შორის გადართვაშია“ (Level Shifting). ერთ-ერთი CEO ამას „ღრუბლებიდან მიწაზე დაშვების“ აზროვნებას უწოდებს.

ეს არის უნარი, ადვილად გადახვიდეთ დიდი სურათის დანახვიდან (ღრუბლებში ლივლივი) დეტალების სიღრმისეულ ანალიზზე (მიწაზე დაშვება). სტრატეგიული მოაზროვნეები ამას წყალივით მოქნილად და, რაც მთავარია, მიზანმიმართულად აკეთებენ.

4. სტრუქტურირებული პრობლემის გადაჭრა

ეს უნარი გუნდთან ერთად მთავარი პრობლემების სწორად დასახვასა და ეფექტიანად მოგვარებას გულისხმობს. ხშირად ადამიანები პირდაპირ გამოსავლის ძიებას იწყებენ, სტრუქტურირებული მიდგომა კი გაიძულებთ, ჯერ დარწმუნდეთ — ნამდვილად იმ საკითხს წყვეტთ თუ არა, რომელიც ორგანიზაციას ყველაზე მეტად წაადგება?

პროცესში აუცილებლად უნდა ჩართოთ ის ადამიანები, ვისზეც ეს გადაწყვეტილება გავლენას მოახდენს. როცა ისინი თავიდანვე მონაწილეობენ მსჯელობაში, საბოლოო შედეგსაც მეტი ნდობითა და ენთუზიაზმით ხვდებიან.

5. ხედვის ფორმირება

ხედვა უფრო მეტია, ვიდრე უბრალოდ სამომავლო გეგმა. ეს არის დანიშნულების ადგილი — მკაფიო და დამაჯერებელი სურათი იმისა, თუ სად მიდის ორგანიზაცია. კარგი ხედვა არა მხოლოდ გვიჩვენებს გზას, არამედ გუნდის თითოეულ წევრში აღძრავს გულმოდგინების ნაპერწკალს და პასუხობს კითხვას: „რატომ ღირს ამ მიზნისთვის ბრძოლა?“

აქ მთავარი გამოწვევა „ოქროს შუალედის“ პოვნაა. თუ ხედვა ზედმეტად ამბიციურია: ადრე თუ გვიან იმედგაცრუებას მოიტანს. როცა ადამიანი რეალურ გზას ვერ ხედავს, მოტივაციის ნაცვლად ფრუსტრაცია ეუფლება. თუ ხედვა ზედმეტად პრაქტიკული და მოკრძალებულია: მას მოწყენილობა მოჰყვება. მეტისმეტად მარტივი მიზნები ენთუზიაზმით ვერ განგვაწყობს და გუნდიც უგულოდ აკეთებს საქმეს.

6. პოლიტიკური გამჭრიახობა

ორგანიზაციული პოლიტიკა ნებისმიერი კომპანიის რეალობაა — მას ვერ გაექცევით, ამიტომ სჯობს, ისწავლოთ მისი მართვა. აქ გადამწყვეტია გავლენის მოხდენის ტაქტიკა, რომელსაც „თანმიმდევრობის სტრატეგიას“ (Sequencing Strategy) უწოდებენ.

რას ნიშნავს ეს? ნაცვლად იმისა, რომ ყველას ერთად მიახალოთ სიახლე, თქვენ ქმნით მხარდამჭერთა ქსელს: ჯერ იბევებთ ერთ მოკავშირეს, შემდეგ მეორეს და შექმნილი იმპულსით არწმუნებთ მერყევ კოლეგებს.

მაგრამ გახსოვდეთ „დანაღმული ველებიც“: თუ საჭირო დროს, საჭირო ადამიანს უგულებელყოფთ, მან შეიძლება ეს საფრთხედ აღიქვას და თქვენი გეგმა ჩაძიროს. პოლიტიკური გამჭრიახობა სწორედ ეს არის — იცოდე ვის, როდის და რა დოზით მიაწოდო ინფორმაცია, რათა საბოლოო მიზანს უსაფრთხოდ მიაღწიო.

დასკვნა

კარიერულ იერარქიაში წინსვლისას, სტრატეგიული აზროვნება ყველაზე მყარი ვალუტაა. გადაწყვეტილების მიმღები პირებისთვის ეს უნარი აღარ წარმოადგენს ფუფუნებას; ის ლიდერის კომპეტენციის ფუნდამენტური ნაწილია.

გახსოვდეთ: სტრატეგებად არ იბადებიან, სტრატეგები ხდებიან. ნაცვლად იმისა, რომ იდარდოთ ბუნებრივ მონაცემებზე, ფოკუსირდით იმაზე, რისი შეცვლაც შეგიძლიათ. დაიწყეთ ამ ექვსი დისციპლინის პრაქტიკაში დანერგვა და შედეგიც არ დააყოვნებს.